افزایش حجم تجارت بین‌المللی در دهه‌های اخیر، نیاز به نظام‌های دقیق و شفاف برای کنترل و نظارت بر ورود و خروج کالاها را دوچندان کرده است. یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظارتی در زمینه ترخیص کالا، ارزیابی گمرکی کالاهاست. ارزیابی گمرکی فرآیندی است که طی آن ارزش واقعی کالاهای وارداتی یا صادراتی برای محاسبه حقوق گمرکی، مالیات‌ها و سایر عوارض مشخص می‌شود. این فرآیند نه تنها به دولت‌ها برای کسب درآمد کمک می‌کند، بلکه ابزاری کلیدی در سیاست‌گذاری تجاری، جلوگیری از قاچاق، رعایت حقوق مالکیت فکری و حمایت از تولید داخلی نیز به شمار می‌رود. در این مقاله، به تفصیل به چیستی ارزیابی گمرکی، نحوه انجام آن، اهداف، دلایل، روش‌ها و نقش ارزیاب گمرکی پرداخته خواهد شد. در انتها نیز نقش شرکت‌هایی مانند بازرگانی سی‌وسه‌پل در تسهیل فرآیند ترخیص کالا بررسی می‌شود.
ارزیابی گمرکی چیست؟
ارزیابی گمرکی به فرآیند تعیین ارزش کالاهای وارداتی یا صادراتی از سوی گمرک اطلاق می‌شود. این ارزش مبنایی برای محاسبه حقوق ورودی، مالیات‌ها، محدودیت‌های تجاری و الزامات آماری است. سازمان جهانی گمرک (WCO) و توافق‌نامه ارزش‌گذاری گمرکی سازمان تجارت جهانی (WTO Valuation Agreement) چارچوب‌های مشخصی برای این فرآیند تعریف کرده‌اند تا فرآیند ارزیابی در سطح بین‌المللی استاندارد و قابل پیش‌بینی باشد
ارزیابی گمرکی با هدف تعیین بهای واقعی کالا صورت می‌گیرد و معمولاً بر اساس قیمت پرداختی یا قابل پرداخت برای کالا در زمان و مکان ورود به کشور انجام می‌شود. این ارزیابی باید عادلانه، شفاف و قابل راستی‌آزمایی باشد؛ چرا که در غیر این صورت، می‌تواند زمینه‌ساز فساد، فرار مالیاتی یا رقابت ناعادلانه شود.
ارزیابی گمرکی چگونه انجام می‌شود؟
فرآیند ارزیابی گمرکی معمولاً با اظهارنامه‌ای آغاز می‌شود که واردکننده یا نماینده قانونی وی به گمرک ارائه می‌دهد. در این اظهارنامه، اطلاعاتی از جمله نوع کالا که برای مثال خرید کالا از چین بوده، ارزش، کشور مبدأ، شرایط حمل‌ونقل، هزینه‌های جانبی و سایر جزئیات مربوط به معامله ذکر می‌شود. سپس ارزیاب گمرکی با بررسی اسناد و مدارک مربوط، از جمله فاکتور تجاری (Invoice)، بارنامه، بیمه‌نامه و قرارداد خرید، ارزش کالا را تعیین می‌کند.
در صورتی که اسناد ارائه‌شده معتبر و کافی باشند، ارزش اظهارشده مورد قبول قرار می‌گیرد. اما اگر گمرک به صحت اطلاعات اظهارشده مشکوک باشد، می‌تواند با استفاده از روش‌های جایگزین یا اطلاعات مرجع، ارزش کالا را مجدداً تعیین کند. در برخی موارد، بازرسی فیزیکی کالا نیز انجام می‌شود تا از صحت نوع، کمیت و کیفیت کالا اطمینان حاصل شود.
عوامل متعددی در تعیین ارزش گمرکی نقش دارند، از جمله قیمت معامله، هزینه حمل‌ونقل، بیمه، بسته‌بندی، کمیسیون، حق امتیاز (رویالتی) و سایر هزینه‌هایی که تا لحظه ورود به کشور پرداخت شده‌اند یا باید پرداخت شوند
هدف ارزیابی گمرکی چیست؟
هدف اصلی ارزیابی گمرکی، تعیین دقیق ارزش کالا برای اخذ حقوق گمرکی و مالیات‌های قابل پرداخت است. با این حال، این فرآیند اهداف مهم دیگری نیز دارد:
- کسب درآمد برای دولت: درآمدهای گمرکی یکی از منابع مالی مهم برای بسیاری از کشورها، به‌ویژه کشورهای در حال توسعه، محسوب می‌شود. ارزیابی دقیق می‌تواند از فرار مالیاتی جلوگیری و درآمدهای عمومی را افزایش دهد
- حمایت از تولید داخلی: با تعیین ارزش واقعی کالا، دولت‌ها می‌توانند سیاست‌های تعرفه‌ای مؤثرتری برای حمایت از صنایع داخلی اعمال کنند.
- جلوگیری از قاچاق و تقلب: ارزیابی صحیح به جلوگیری از کاهش مصنوعی ارزش کالا با هدف پرداخت کمتر حقوق گمرکی کمک می‌کند.
- اطلاعات آماری دقیق: ارزش کالاها مبنای تحلیل‌های اقتصادی و تجاری است. آمارهای دقیق می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی نقش داشته باشند.
- شفافیت در تجارت بین‌الملل: ارزیابی گمرکی بر اساس اصول بین‌المللی به ایجاد اطمینان و شفافیت در تجارت کمک می‌کند و اعتماد میان شرکای تجاری را افزایش می‌دهد.
دلایل ارزیابی گمرکی
دلایل متعددی برای اهمیت و ضرورت ارزیابی گمرکی وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- وجود قیمت‌های متفاوت برای کالاها: کالاهای مشابه ممکن است بسته به شرایط معامله، قیمت‌های متفاوتی داشته باشند. ارزیابی گمرکی می‌کوشد یک مبنای منصفانه و قابل مقایسه برای تعیین ارزش ارائه دهد.
- تقلب و اظهار نادرست: برخی واردکنندگان ممکن است برای کاهش هزینه‌ها، ارزش واقعی کالا را کمتر از مقدار واقعی اظهار کنند. ارزیابی گمرکی ابزاری برای مقابله با چنین تقلباتی است.
- وجود تعرفه‌های ترجیحی: در برخی موارد، کالاهایی که از کشورهای خاصی وارد می‌شوند، مشمول تعرفه‌های پایین‌تر یا صفر می‌شوند. تعیین دقیق مبدأ و ارزش کالا در این موارد بسیار حیاتی است.
- اجرای سیاست‌های کنترل واردات: از طریق ارزیابی، گمرک می‌تواند کالاهایی را که مشمول ممنوعیت واردات یا محدودیت‌های خاص هستند، شناسایی و نظارت کند.
روش‌های ارزیابی گمرکی
توافق‌نامه ارزش‌گذاری گمرکی سازمان تجارت جهانی، شش روش برای ارزیابی گمرکی کالاها تعیین کرده است. این روش‌ها به ترتیب اولویت به کار گرفته می‌شوند:
- روش ارزش معامله‌ای (Transaction Value): رایج‌ترین و ترجیحی‌ترین روش است که بر اساس قیمت پرداختی یا قابل پرداخت بین واردکننده و صادرکننده تعیین می‌شود.
- روش ارزش معامله‌ای برای کالاهای مشابه: اگر ارزش معامله‌ای قابل استفاده نباشد، از ارزش کالاهای مشابه استفاده می‌شود.
- روش ارزش معامله‌ای برای کالاهای هم‌نوع: این روش مشابه روش شماره دو است، با این تفاوت که برای کالاهای هم‌نوع یا هم‌کاربرد استفاده می‌شود.
- روش مبتنی بر قیمت فروش داخلی: در این روش، از قیمت فروش داخلی کالا در کشور واردکننده استفاده می‌شود، پس از کسر هزینه‌ها و سود متعارف.
- روش مبتنی بر محاسبه هزینه‌ها (Computed Value): در این روش، هزینه تولید، سود و سایر مخارج مرتبط با واردات کالا محاسبه می‌شود.
- روش قیاسی یا روش آخر: در صورتی که هیچ‌یک از روش‌های فوق قابل اعمال نباشد، گمرک می‌تواند با ترکیب اصول روش‌های قبلی، ارزش کالا را تخمین بزند.
این سلسله‌مراتب به گونه‌ای طراحی شده که ابتدا به اطلاعات واقعی معامله رجوع شود و تنها در صورت عدم امکان استفاده از آن‌ها، روش‌های جایگزین به کار گرفته شوند .
ارزیاب گمرکی چه فردی است؟
ارزیاب گمرکی فردی است که با دانش و تجربه فنی در زمینه تجارت بین‌الملل، قوانین گمرکی، طبقه‌بندی کالاها و اصول ارزش‌گذاری، مسئول تعیین ارزش کالاهای وارداتی یا صادراتی در گمرک می‌باشد. این شخص باید با اسناد تجاری، شیوه‌های قیمت‌گذاری، هزینه‌های جانبی و قراردادهای بین‌المللی به‌خوبی آشنا باشد.
در ایران، ارزیاب گمرکی معمولاً از بین کارکنان رسمی گمرک یا کارشناس‌های مجاز دارای پروانه فعالیت انتخاب می‌شود. این افراد نقش کلیدی در جلوگیری از تخلفات گمرکی، افزایش دقت در ترخیص کالا و تحقق عدالت مالیاتی دارند. ارزیاب باید دارای صداقت حرفه‌ای، دقت در بررسی اسناد و تسلط بر قوانین داخلی و بین‌المللی باشد.
ترخیص کالا با بازرگانی سی‌وسه‌پل
با توجه به پیچیدگی فرایندهای گمرکی، بسیاری از واردکنندگان و صادرکنندگان ترجیح می‌دهند از خدمات شرکت‌های بازرگانی متخصص در این زمینه استفاده کنند. یکی از این شرکت‌ها، «بازرگانی سی‌وسه‌پل» است که با بهره‌گیری از کارشناسان مجرب، فرایند ترخیص کالا را با دقت و سرعت بالا انجام می‌دهد.
خدمات این شرکت شامل مشاوره در زمینه طبقه‌بندی کالاها، ترخصی کالا، حمل کالا از چین، بازرسی کالا در چین و حمل کالا از امارات است. استفاده از خدمات این‌گونه شرکت‌ها می‌تواند ریسک تأخیر در ترخیص، جریمه‌های احتمالی و هزینه‌های اضافی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
نتیجه‌گیری
ارزیابی گمرکی یکی از ارکان اساسی در مدیریت تجارت خارجی کشورهاست. این فرآیند، نه تنها ابزار مالیاتی و درآمدزایی برای دولت‌ها به شمار می‌رود، بلکه نقش مهمی در کنترل واردات، حمایت از تولید داخلی، مقابله با تقلب و تأمین آمارهای دقیق اقتصادی دارد. با اجرای صحیح و شفاف ارزیابی گمرکی، می‌توان به توسعه پایدار تجارت بین‌الملل و افزایش اعتماد تجار و فعالان اقتصادی کمک کرد. در این میان، شرکت‌هایی مانند بازرگانی سی‌وسه‌پل می‌توانند با ارائه خدمات حرفه‌ای، نقش مؤثری در تسهیل این فرایند ایفا کنند.
بدون دیدگاه